Jak sporty walki pomagają weteranom?

Wzięło w nich udział ponad 100 tysięcy żołnierzy Wojska Polskiego, a kilkadziesiąt tysięcy z nich nadal służy. 

Największe zaangażowanie przypadło na lata 2003 – 2014, kiedy co pół roku kilka tysięcy żołnierzy uczestniczyło w koalicyjnej Operacji Iracka Wolność oraz w Międzynarodowych Siłach Wsparcia Bezpieczeństwa NATO-ISAF w Afganistanie. Część z nich wróciła szczęśliwie do domu, niektórzy stracili tam zdrowie, a jeszcze inni z nich nie wrócili, oddając swoje życie w służbie dla ojczyzny.

Weteranom, po powrocie do kraju bardzo trudno odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Mają na to wpływ, nie tylko dramatyczne przeżycia i wspomnienia, ale przede wszystkim potrzeba dopasowania się do warunków panujących w Polsce. Na misji żołnierze poddawani są wielu bodźcom dostarczającym niezwykle duże zastrzyki adrenaliny, co powoduje że żołnierze stają się od niej zależni. Codzienne patrole, prowadzenie operacji, walka, pomoc dla społeczności lokalnych powodują, że wracając do kraju, ciężko jest im zwolnić i powrócić do „normalnego” funkcjonowania. Oczywiście w wielu przypadkach pojawiają problemy chorobowe, takie jak chociażby stres pourazowy (PTSD). Radzenie sobie z tymi przypadłościami jest procesem złożonym i długoterminowym. Jednym z jego elementów mogłyby być wspólne spotkania i przeżywanie emocji podczas seminariów z walki wręcz. Stąd zrodził się pomysł by zorganizować takie zajęcia z weteranami Wojska Polskiego pod nazwą Projekt Wojownik.

Nie jest to pierwsza próba przeciwdziałania negatywnym skutkom udziału w misjach poprzez trenowanie sportów walki. Amerykanie, którzy mają najwięcej doświadczenia w radzeniu sobie ze stresem czy PTSD już wcześniej odkryli, że jest to bardzo dobry kierunek i przynosi oczekiwane rezultaty. Pogłębiona psychoterapia i leczenie medyczne nie zawsze przynoszą spodziewane rezultaty. Zresztą próżno szukać sposobu idealnego, który w równym stopniu oddziaływałby na każdego z tą samą skutecznością. Niemniej jednak dr Alison Willing z Uniwersytetu Południowej Florydy prowadzi badania nad uprawianiem brazylijskiego jiu jitsu (BJJ) przez żołnierzy powracających z misji a posiadającymi symptomy PTSD. Pierwsze wyniki okazują się bardzo pozytywne. Prowadząca badania podkreśla przede wszystkim, że to zasługa wydzielających się podczas wysiłku fizycznego endorfin, które są naturalnym środkiem przeciwbólowym i tzw. hormonem szczęścia. Wysiłek fizyczny niweluje negatywne napięcia poprzez dostarczanie większej ilości krwi do tkanek i pobudza większość układów naszego ciała, co usprawnia jego funkcjonowanie. Żołnierze przyznają, że w końcu dobrze się wysypiają, zmniejsza się stres oraz czują się w lepszej kondycji fizycznej.

Projekt Wojownik polega na organizowaniu raz w miesiącu zajęć edukacyjno-sportowych dla żołnierzy weteranów misji poza granicami kraju, weteranów poszkodowanych, instruktorów wychowania fizycznego jednostek wojskowych rodzajów sił zbrojnych. Zajęcia polegają na seminariach (treningach) z mieszanych sztuk walki tzw. MMA (Mixed Martial Arts), które prowadzą czołowi polscy zawodnicy walczący w najlepszej na świecie federacji UFC (Ultimate Fighting Championship), czołowej europejskiej federacji KSW (Konfrontacja Stylów Walki) oraz mistrzowie innych federacji. Jednym z zasadniczych elementów MMA jest oczywiście brazylijskie jiu jitsu. Głównym celem projektu jest integracja środowiska żołnierzy weteranów, stymulowanie motywacji do samodoskonalenia (rozwój zainteresowania sztukami walki jako elitarnym sportem oraz utylitarną dyscypliną dla żołnierza), zwiększanie własnego potencjału w radzeniu sobie ze stresem, rozwijanie cech motorycznych, odporności fizycznej i psychicznej, a także kształtowanie prawidłowych nawyków zdrowego stylu życia. Sporty walki ponadto kształtują charakter, odpowiedzialność, budują odwagę, zaciętość i determinację.

Społecznie organizatorzy chcą zwrócić uwagę środowisk pozawojskowych na los weteranów i ich poświęcenie służbie. Oczywiście projekt sam w sobie nie może być studium przypadku w takim zakresie jak jest to prowadzone podczas badań dr. Willing ponieważ odbywa się z małą częstotliwością. Niemniej jednak w konsekwencji może przynieść pozytywne rezultaty w tym, że właśnie weterani zainteresują się regularnym uprawianiem sportów walki, przekazane techniki oraz wiedza zostanie dostarczona do jednostek wojskowych właśnie poprzez instruktorów sportu uczestniczących w projekcie. A motywować do tego mają przede wszystkim gwiazdy polskiego MMA, które z wielkim entuzjazmem angażują się w projekt. Dotychczas trenerami byli: Łukasz Jurkowski, Marcin Wrzosek, Piotr Hallmann, Marcin Tybura, Przemek Saleta, Jan Błachowicz, Mariusz Cieśliński, Michał Bobrowski i Tomasz Drwal. Każdy żołnierz to wojownik i nikt tak dobrze nie nawiąże z nim więzi emocjonalnej, jak inny wojownik, a jeżeli do tego jeszcze jest autorytetem, to łatwiej osiągnąć zamierzone efekty dydaktyczne i terapeutyczne.

Twarzą projektu i przykładem jak sport wpływa na żołnierza po powrocie z misji poza granicami kraju jest plutonowy Tomasz Rożniatowski. W 2011 roku podczas IX zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie w wyniku wybuchu improwizowanego ładunku wybuchowego stracił rękę. Bardzo trudno było mu po tym wszystkim podnieść się, odbudować motywację. Niemniej jednak sport stał się jednym z bodźców, który nadaje sens jego życiu i pozwala wyzwalać pokłady energii i codziennej motywacji. Od lat trenuje tajski boks. Od momentu pojawienia się pomysłu na zajęcia w ramach Projektu Wojownik stał się jego głównym konsultantem a później częścią tego przedsięwzięcia. To on pokazuje na każdych zajęciach, że pomimo pewnej ułomności fizycznej można na równi trenować z innymi żołnierzami, że sprawia mu to wiele satysfakcji i pozwala uspokajać demony przeszłości. Dzięki jego postawie i obecności na treningach jest łatwiej przekonać tych co się wahają, że trzeba spróbować czegoś nowego, że trzeba poszukiwać drogi, która może przynieść ukojenie, a na pewno da satysfakcję spotkania się z kolegami misjonarzami i spędzenia aktywnie czasu.

Dotychczas w zajęciach wzięło udział 300 weteranów, a łącznie ponad 400 żołnierzy. Od maja 2017 roku odbyło się 9 edycji Projektu Wojownik, w tym jedna w Polskim Kontyngencie Wojskowym na Łotwie. Organizatorem Projektu Wojownik jest Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. Patronat honorowy objął Mariusz Błaszczak, Minister Obrony Narodowej. Kolejna edycja rozpocznie się już w styczniu 2019 roku zajęciami w 22 Batalionie Piechoty Górskiej w Kłodzku.